W dniu 26 maja 2025 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów podjął ważną uchwałę dotyczącą momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn.
W uchwale stwierdzono, iż powstanie obowiązku podatkowego na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn w odniesieniu do nabycia spadku niezgłoszonego przez podatnika do opodatkowania, którego nabycie zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, nie nakłada na podatnika obowiązku złożenia zeznania podatkowego. Jednocześnie niezłożenie takiego zeznania w terminie nie wypełnia przesłanki z art. 68 par. 2 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa.
Sprawa dotyczył podatnika, który nabył spadek w 2018 roku i w terminie 6 miesięcy od daty nabycia nie złożył deklaracji SD-3. W 2022 roku, czyli 4 lata po nabyciu spadku, po wezwaniu organu podatkowego podatnik złożył deklarację SD-3. Organ podatkowy uznał, iż skoro podatnik nie złożył zeznania o nabyciu spadku w terminie określonym w art. 17a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizna (6 miesięcy od daty powstania obowiązku podatkowego), to podatnikowi nie przysługuje zwolnienie podmiotowe z podatku i jednocześnie ma w sprawie ma zastosowanie art. 68 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej, określający 5-letni termin przedawnienia prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego, liczony od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Decyzja organu podatkowego ustalająca wysokość podatku oraz utrzymująca ją mocy decyzja organu odwoławczego, zostały uchylone przez WSA w Łodzi, a postępowanie zostało umorzone. Sąd uznał, iż organ podatkowy miał 3 lata na ustalenie zobowiązania podatku, wobec czego jeżeli decyzja została doręczona podatnikowi w 2023 roku, to należy uznać, iż dokonano tego po upływie terminu przedawnienia.
Organ podatkowy stojąc na stanowisku, iż w sprawie nie doszło do przedawnienia ponieważ w sprawie ma zastosowanie art. 68 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej, określający 5-letni termin przedawnienia prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego, złożył skargę kasacyjną.
Wobec tego, iż orzecznictwo ukształtowało aż 3 różne podejścia do tej spornej od wielu lat kwestii, powstała potrzeba wydania rozstrzygnięcia przez poszerzony skład NSA.
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego rozstrzyga wątpliwości interpretacyjne w powyższym zakresie i jest zdecydowanie korzystna dla podatników.
Po pierwsze podatnik nie musi składać deklaracji podatkowej SD-3 jeżeli obowiązek podatkowy odnowił się na skutek wydania przez sąd orzeczenia o nabyciu spadku. Po drugie, co chyba najważniejsze z punktu widzenia podatnika, nie obowiązuje 5 letni termin przedawnienia zobowiązania podatkowego. Organy podatkowe mają tylko 3 lata na wydanie decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, licząc od końca roku, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Jakie to ma praktyczne znaczenie dla tzw. „przeciętnego Kowalskiego”? Jeśli otrzymałeś spadek i nie zgłosiłeś tego urzędowi skarbowemu, to teraz masz jasną wykładnię ile czasu urząd ma na wydanie decyzji i żądanie zapłaty podatku. Trzeba pamiętać, że sprawy są różne i interpretacja przepisów może być odmienna w każdej sprawie, dlatego zawsze warto skorzystać z pomocy prawnika.
Na marginesie można jeszcze dodać, że znalazła zastosowanie zasada in dubio pro tributario – niejednoznaczne przepisy podatkowe, które do tej pory były różnie rozumiane, zinterpretowano na korzyść podatnika.
